Er komen ruim 300 soorten zweefvliegen in Nederland voor. De Doodskopzweefvlieg dankt zijn naam aan het feit dat het vlekkenpatroon op zijn borstschild met enige fantasie doet denken aan een schedel van een mens. Bijna alle zweefvliegen maken gebruik van mimicry: Ze lijken op bijen en wespen die een angel hebben. Zelf zijn ze volledig onschuldig. Aarzeling over die gelijkenis is vaak net genoeg om tijdig weg te sprinten. Er zijn duidelijke verschillen tussen echte wespen en zweefvliegen. Wespen hebben een ingesnoerde taille en zweefvliegen niet. En bijen en wespen hebben 2 paar vleugels en zweefvliegen maar 1 paar. Met dat ene paar kunnen ze goed overweg. De naam zweefvlieg komt van het feit dat ze stil kunnen staan in de lucht, bv voor een bloem of op jacht naar een maatje. De foto is van een vrouwtje. Mannetjes hebben ogen die elkaar op de kop raken.
Bijzonder
Alle volwassen zweefvliegen leven van nectar en stuifmeel, maar hun larven niet: er zijn soorten die op bladluizen jagen, er zijn soorten die zich voeden met larven in een wespennest (de stadsreus bv), maar de meeste zweefvliegenlarven leven van rommel in de strooisellaag of bacteriën en rottend materiaal in stilstaand water. Dat water kan zeer vies en zuurstofloos zijn. Daar hoort ook de larve van de doodshoofdzweefvlieg bij. Die larven doen dus nuttig werk door vies water te zuiveren. Als aanpassing daaraan hebben ze een adembuis waarmee ze boven water zuurstof kunnen oppikken. Zo zijn ze in staat om buitengewoon extreme omstandigheden te overleven. Zo overleefde zo’n rattenstaartlarve een jaar in 80% alcohol waarin hij door een bioloog op sterk water was gezet. Dit soort larven zijn ook mee geweest in de ruimte waar ze buiten de capsule een tijd overleefden bij hoge straling en grote temperatuurverschillen.
Waar
De Doodskopzweefvlieg is een algemene zweefvlieg in Nederland en Europa. Met de instructie van neonicotinoiden als gewasbeschermingsmiddel (minder erg dan DDT) is de stand wel flink gekelderd, zoals de hele insectenwereld die 70% is afgenomen in de afgelopen 25-30 jaar.