De aanleiding voor het onderwerp deze week is de melding van een curieus
broedgeval van een Turkse Tortelduif dat rond 6 november begon. De Turkse tortel
is een duif die tegenwoordig vrij algemeen in Nederland voorkomt. Het is een beige
vogel van ongeveer 30 cm lang, met een donker streepje in de nek. Ze eten
voornamelijk zaden, rupsen, kevers en kleine vruchten. Het is een vogel die redelijk
veel in de buurt van mensen komt: een cultuurvolger.
De Turkse tortel bouwt een eenvoudig nest bestaande uit losse takjes die in elkaar
gestoken een ′platje′ vormen. Op dat nest worden steeds twee eieren gelegd. De duif
koert meestal langdurig en eentonig. De vogel komt ′s winters af op voertafels, maar
blijft bijna altijd op de grond.
Tegenwoordig is de Turkse tortel na de stadsduif de meest algemene duif in dorpen
en steden. Tijdens de broedtijd kunnen ze agressief zijn. Ze doen alles om hun
jongen te beschermen. De ouders jagen Vlaamse gaaien, eksters en zelfs mensen
weg bij het nest.
Bijzonder
Door het gammele nest mislukt een broedsel regelmatig, maar door steeds weer
opnieuw een nest te maken lukt het de meeste Turkse tortels toch regelmatig jongen
vliegvlug te krijgen. De meeste paartjes hebben wel 5 broedsels per jaar. De jongen
uit het eerste legsel doen een paar maanden later zelf al weer mee aan de
voortplanting. Er zijn weinig vogels die zich zo snel kunnen vermenigvuldigen. Het
curieuze broedgeval midden in november is misschien dus minder een uitzondering
dan eerst gedacht.
De Turkse Tortelduif heeft de inheemse (gewone) tortelduif vrijwel verdrongen.
Waar
De Turkse tortel is sinds 1900 vanuit de Balkan West-Europa binnengetrokken. Het
eerste geregistreerde broedgeval in Nederland was in 1949. Door allerlei onbekende
factoren, maar zeker ook door de hoge voortplantingssnelheid explodeerde tussen
1950 en 1980 het aantal broedgevallen tot ongeveer 250.000 paar. Daarna is de
stand ingestort en heeft zich gestabiliseerd op aantallen tussen de 50.000 tot
100.000 paar. De neergang van de aantallen liep parallel met die van een andere
cultuurvolger: de huismus. Van de factoren die de huismus raakten (het steeds
minder uitkloppen van tafelkleden en een betere isolatie van huizen met minder
dakpanholletjes) lijkt voor de Turkse tortel alleen het voedselaanbod mogelijk
relevant.