Windbestuivende bomen en struiken zijn de eerste soorten die na de winter gaan bloeien op het kale hout, zonder blad. De eerste daarvan is
meestal de hazelaar: overal zijn de mannelijke katjes al aan de struiken te
vinden. In aanleg zijn deze katjes zijn al in de zomer aanwezig in de
bladoksels. De knalrode minuscule vrouwelijke bloempjes zitten met 3-4
op een soort knopje bij elkaar(zie inzet). Door het koude weer van deze
winter bloeit de hazelaar pas nu. Soms is dat al in januari. De hazelaar
wordt tot 6 m hoog en draagt pas na 10 jaar noten. Hazelaars worden
door vogels als de Vlaamse gaai verspreid. Verder verspreidt de hazelaar
zich via worteluitlopers. Een hazelaar is dan ook altijd een veel-stammige
struik. Productierassen zijn veredeld op de productie van grote noten met
weinig vliezen.
Bijzonder
Hazel komt van het Oud-Engelse haes, wat bevelen betekent. De
hazelaarsstaf was nl. ooit een teken van gezag. Het rechte hout van de
hazelaar werd ook gebruikt voor wandelstokken, bezems, staken voor
hekken, wichelroedes en speren. Verder wordt hazelaarhout vaak gebruikt
voor het vlechtwerk van met leem of kalk gebouwde muren. De wortel is
vanwege z´n vlammende tekening geliefd als inleghout. De vezelige
binnenschors is bruikbaar als touw. Hazelnoten bevatten vitamine A en B,
ijzer, calcium, kalium en zwavel en alleen walnoten en puur vet bevatten
meer calorieën.
Zoals bij de meeste inheemse planten leeft er een hele
levensgemeenschap op en van de boom: de hazelnootknopmijt laat de
knoppen opzwellen en afsterven; de larven van de curieuze
hazelnootboorder (zie een eerdere column) eet het binnenste van de
jonge noten en de prachtige rode bladsnuitkever vreet het blad aan en
rolt het op. De hazelaarhoutzwam en hazelaarschijfzwam leven vooral op
hazelaarhout.
Waar
De hazelaar is een algemene inheemse struik, die overal in Europa
voorkomt. In Haarlemmermeer is hij veel in het bosplantsoen aangeplant
en bij de Vogelhoeve aan de Rijnlanderweg is een hazelnotenbos.