Op het Tolheksbos meldde een oplettende lezer, dat bijzonder grote
pikzwarte bijen zich in haar tuin in een berkenstammetje hadden
ingevreten. Zij had zelfs al de naam van deze bij gevonden: de
blauwzwarte houtbij. Een mannetje was zo vriendelijk bij mijn bezoek (20
oktober!) bij een waterig herfstzonnetje naar buiten te komen en
vertoonde daarbij gedrag dat ik uit Italië kende:linea recta vloog hij naar
een naburige passiebloem om na luttele seconden volgetankt met nectar
weer naar zijn holletje terug te keren.
De blauwzwarte houtbij is een solitaire bijensoort (zie ook de columns
over de wormkruidzijdebij en de muurrrouwzwever op De
Heimanshofwebsite). Terwijl een hommel- of honingbijenkoningin vele
werksters heeft, werkt een solitaire bijenvrouw alleen, met af en toe
bezoek van een mannetje.
Bijzonder
De houtbij is één van de grootste bijen van Europa. Behalve de grootte is
ook de kleur bijzonder: zwart met een dieppaarse glans. De houtbij is niet
agressief en steekt alleen in uiterste nood, en dan alleen de vrouwtjes (3
cm) want mannetjes (2 cm) hebben geen angel. Zowel de mannetjes als
de vrouwtjes overwinteren, om in het voorjaar te paren. De eitjes worden
afgezet in pas afgestorven hout, dat nog een harde structuur heeft, b.v. in
lariks, pruim, kers of berk. Het vrouwtje knaagt nesttunnels die 30
centimeter lang kunnen zijn en stouwt het einde vol met nectar en
stuifmeel als voedsel voor de larven. Op iedere voedselvoorraad wordt een
eitje afgezet, de eitjes worden in aparte kamertjes afgezet en gescheiden
door houtsnipperschotjes.
Waar
De houtbij is een zuidelijke soort die de laatste jaren vaker gesignaleerd
wordt: op de Veluwe, bij Rotterdam, in het Gooi en bij Uithoorn. De
waarneming in het Tolheksbos is de eerste uit de Haarlemmermeer. De
betreffende tuin ligt vlak bij de bloemrijke ecologische IJtochtzone die De
Heimanshof i.s.m. de gemeente heeft aangelegd. Mogelijk is deze
bloemenrijkdom mede een reden dat deze soort daar is neergestreken.