Een jaar of drie geleden verscheen er spontaan een onbekend plantje aan
de moerasoever van mijn tuin aan de Geniedijk. Het gedijde zo goed dat
ik het ook in De Heimanshof introduceerde en nadat ik de naam uitvond
ook in de tuin bij het bezinningscentrum De Stal op het Kaageiland.
Zolang het maar met zijn voeten in het water stond, groeide het overal
prima. We hebben het over genadekruid, een overblijvende plant uit de
helmkruidfamilie. Het heeft prachtige witte bloemen die lang, van juni tot
in augustus bloeien.
Bijzonder
Genadekruid is natuurlijk een zeer aansprekende naam. Het heeft in
verdunde vorm veel medische en homeopathische (b.v Gratiola D3)
toepassingen. Dodonaeus in zijn Cruydeboeck uit 1554 schreef het voor
bij jicht, huid- en leveraandoeningen, tegen wormen en als laxeermiddel.
De giftigheid uit echter dermate hoog dat het tegen wormen en als
laxeermiddel niet meer gebruikt wordt. De verklaring voor de bijzondere
naam van deze plant kan samenhangen met het feit dat al rond het jaar
800 bekend was dat genadekruid, (latijnse naam:Gratiola officinalis) de
geslachtsdrift bij nymfomane vrouwen temperde. Men vond, dat deze
plant de vrouw zo´n dienst bewees, dat ze Genadekruid werd genoemd.
In Duitsland noemt men de plant zelfs Gottes-Gnadekraut.
Waar
De plant komt voor op in de winter overstroomde, vrij voedselrijke grond
langs rivieren en beken. De plant komt van nature voor in Midden- en
Zuid-Europa en in Centraal-Azië. In Nederland heeft de plant ongeveer
zijn noordelijkste grens van voorkomen. Genadekruid blijkt een bijzonder
zeldzame plant, die op waarneming.nl maar een paar keer vermeld wordt,
die in Wallonië uitgestorven is, in Vlaanderen bedreigd wordt met
uitsterven en ook in Nederland alleen zeer zeldzaam in het rivierengebied
voorkomt en zeer sterk is afgenomen. De reden hiervan is, dat we als
samenleving nauwelijks meer ´s winters overstromende beken en rivieren
tolereren. Genadekruid staat daarom overal op de rode lijst als een zeer
sterk afgenomen en bedreigde soort. Ik ben nog op zoek naar de
oorzaken, waarom deze blijkbaar zo gevoelige plant het langs de
Geniedijk en vooral op het Kaageiland zo goed doet.