Herkenning van mossen begint met het verschil tussen blad- en levermossen. De meeste bladmossen hebben blaadjes, die om een stengel staan en een middennerf
hebben. Als levermossen bladeren hebben, zitten er geen nerven in. Er zijn ook
levermossen zonder stengels. De plant bestaat dan uit een groene, bladachtige schijf
(thallus), die qua vorm op een lever lijkt, vandaar de naam. Het bekendste levermos
is parapluutjesmos. Het groeit op beschaduwde, vochtige plekken. Het thallus van
parapluutjesmos zit met hechtdraden vast, die geen wortels zijn. Op het thallus zitten
ondiepe broedbekertjes met broedkorrels. Die korrels zijn een soort stekjes, die met
opspattend regenwater weggeslingerd worden en kunnen uitgroeien tot nieuwe
plantjes. De voortplantingsorganen zitten op verschillende planten. Zaadcellen
worden gevormd door mannelijke planten in kommetjes. De zaadcellen kunnen zich
op eigen kracht naar de eicellen in de vrouwelijke organen bewegen. Die zitten op
vrouwelijke planten en lijken op paraplu′s, waarvan alleen de negen baleinen over
zijn. Onder die baleinen zitten zakjes, waarin zich fijne gele sporen ontwikkelen.
Bijzonder
Levermossen bestaan al minstens 375 miljoen jaar. Dat levermossen een grote
levenskracht hebben opgedaan in hun lange geschiedenis, mag blijken uit het feit dat
zij zich kunnen handhaven onder omstandigheden waar alle andere planten het
moeten opgeven. In dit geval zijn het de zeer natte en zure omstandigheden en het
feit dat de mossen zeer vitaal zijn, terwijl het terrein rijkelijk met bestrijdingsmiddelen
wordt behandeld om het onkruidvrij te houden.
Waar
Soms kom je langs een terrein, waaraan je meteen ziet, dat er iets bijzonders mee is.
Dat gevoel had ik een paar weken geleden toen ik in Badhoevedorp was, in de hoek
waar de A4 de Haarlemmermeer binnenkomt. Het was een verlaten tuinderij, die
helemaal bedekt was met mossen. Om de oorzaak daarvan uit te zoeken, ben ik er
met een aantal leden van de KNNV mossenwerkgroep naar terug gegaan. 50 % van
het terrein was bedekt met parapluutjesmos. Over de ruim 20 andere mossoorten
leest u volgende week. De bijzondere aard van dit terrein voor de Haarlemmermeer
is, dat het een hoekje is dat door de ringvaart afgescheiden is van het veengebied
rond de Nieuwe Meer, waar het eigenlijk bij hoort.