Platte tonderzwam
Op onze zoektocht naar monumentale bomen troffen we op een van de
oudste en meest indrukwekkende bomen van de polder ook een serie
indrukwekkende paddenstoelen aan. Het betreft de 180-250 jaar oude
beuk op het terrein van gemaal Buitenkaag (de bronnen zijn niet
duidelijk). De platte tonderzwam is een veeg teken. Net als de
reuzenzwam van vorige week tast deze zwam het kernhout van de boom
aan en veroorzaakt witrot, waarbij zowel lignine als cellulose afgebroken
wordt. Op den duur zal de boom het afleggen tegen de schimmel, maar
dit proces kan tientallen jaren duren. De tonderzwammen kunnen via een
beschadiging de boom binnendringen, leven tientallen jaren als parasiet in
en op de boom en leven als de boom dood is nog door tot hij helemaal
verteerd is. De tonderzwammen van deze boom zitten helemaal aan de
voet (zie foto) en dat wijst op ’slordig’ maaiwerk in het verre verleden.
Bijzonder
De meeste paddenstoelensoorten komen snel op als het hun tijd is en zijn
even snel weer verteerd. De groep waartoe de tonderzwammen behoord
is letterlijk uit ander ’hout’ gesneden. De zwammen verhouten en vormen
meerjarige vruchtlichamen waar elk jaar een nieuwe rand aan groeit.
Deze vruchtlichamen (tot 50 cm) produceren in grote hoeveelheden
sporen in buisjes die bijna alleen met een loep te zien zijn. De
tonderzwammen ontlenen hun naam aan het feit dat zijn in vermalen (en
voorbewerkte) vorm het brandbare en smeulende poeder vormden in
tondeldozen, waarmee de mens zich behielp voor de opkomst van lucifers.
Ook Ötzi, de 5300 jaar oude ijsmummie uit de Alpen, had een stuk
tonderzwam bij zich. Het tot poeder slaan van tonderzwammen levert als
bijproduct een soort vilt op, waar in midden en Zuid- Oost Europa hoeden
van gemaakt worden.
Waar
De platte tonderzwam is een van de meest voorkomende
zwakteparasieten, die een langzame dood garandeert van vele
boomsoorten, die door ouderdom of beschadigingen weinig weerstand
hebben. De soort komt met name veel op beuken voor.