Vanaf deze plek willen wij u wekelijks informeren over bijzondere natuurfenomenen in Heemstede.
Rupsenpiek
In deze periode van het jaar word ik vaak benaderd door gealarmeerde burgers die zich zorgen maken over bomen en struiken die helemaal bedekt raken met spinsels waaruit rupsjes aan draden naar beneden hangen.
Meestal gaat het dan om Kardinaalsmutsstruiken (foto) maar Europese Vogelkers, wilg en meidoorn kan ook. Die nesten waar honderden en soms duizenden rupsjes dichtbij elkaar gepakt zitten in een vlechtwerk van zelfgesponnen draden is een kenmerk van deze periode van half mei tot half juni. Het zijn vaak nesten van stippelmotjes. Daar heb je 5 soorten van die een voorkeur hebben voor deze soorten. De kardinaalsmutsstippelmotjes maken chaotische spinsels. Als ze genoeg gegeten hebben laten ze zich aan zelfgesponnen draden naar de grond zakken om daar te verpoppen. In augustus komen ze dan als volwassen stippelmotjes tevoorschijn die weer massaal eieren gaan leggen. De Europese Vogelkersstippelmot doet het een beetje systematischer. Die rupsen komen niet aan draden naar beneden te hangen maar klimmen langs de stam naar beneden. Maar dat kunnen er vaak zo veel zijn dat de hele stam ingepakt lijkt in een soort lijkwade van zijde. Het ziet er allemaal heel problematisch uit maar dat is het niet. Het is eigenlijk juist heel verblijdend! In deze periode hebben namelijk alle (zang)vogels nesten met jongen. En die jongen moeten in 4 weken van naakte kuikens tot volwassen vogels opgroeien. Dat vereist zo’n 40-80 prooien – meestal rupsen- per dag. En als je 12 of 15 jongen hebt plus een ouderpaar vereist dat zo’n 1.000 rupsjes per dag. Als die ouders voor een rups 2 minuten moeten zoeken dan halen ze dat aantal niet. Daarom heet deze periode de rupsenpiek waarop alle zo gewaardeerde zangvogels groot kunnen worden.
Dan blijft nog het probleem van de kaalgevreten struiken en bomen. Ook dat is niet erg. De rupsjes eten nl het eerste malse voorjaarsblad op. Maar rond 21 juni hebben bijna alle bomen en planten een 2e groeispurt: Het zogenaamde St. Jans lot. En tegen 1 juli staan alle kaalgevreten struiken weer volop in blad. Zo mooi heeft de natuur dat geregeld.
Het gaat in dit proces om gigantische aantallen. Bv een Europese vogelkersstruik. Daar zijn in augustus door 50.000 stippelmotjes misschien wel een miljoen eitjes afgezet. Op de eitjes komen de volwassen zangvogels en mezen de winter door. Dat zijn de onzichtbare dingetjes waar ze de hele winter de takken voor afspeuren. Op die manier verdwijnen er 500.000 eitjes. De overgebleven 500.000 eitjes worden 500.000 rupsjes waarvan er 400.000 worden opgepeuzeld voor het groot brengen van jonge vogeltjes. En van de 100.000 rupsjes die zich daarna verpoppen komen er in augustus weer 50.000 om eitjes te leggen en zo is de cirkel rond.
Fenologie
Fenologie is de wetenschap van de opeenvolging in de natuur, van harte aanbevolen in uw aandacht. In de fenologie houd je bij wanneer planten in bloei komen en wanneer trekvogels terugkomen uit het zuiden of weer vertrekken. Dat proces heeft een fascinerende dynamiek. Zeker als je het tientallen jaren bijhoudt en je trends gaat zien (bv. klimaatverandering). Afgelopen week begonnen de ratelaars te bloeien en de morgensterren. De meest zijn gele morgensterren bv in de berm van de Cruquiusweg. Maar we vonden ook 1 Paarse morgenster en een paar Oosterse .
Waar kunt u zelf aan meedoen?
Van nu tot november vrijdag werken we elke vrijdag weer op Meermond.
Het is leuk en voldoening scheppend om er samen iets moois van te maken. Voor meer info en om een keer te komen kijken, te helpen of met een vraag: info@stichtingmeergroen.nl .
Franke van der Laan