Vanaf deze plek willen wij u wekelijks informeren over bijzondere natuurfenomenen in Heemstede.
In januari en februari is de tijd aangebroken om de wilgen te knotten en te snoeien. Alle bladeren zijn afgevallen en de bomen zijn goed in rust. Een tweede reden is ook dat wilgen knotten en zagen lekker werk is om warm bij te blijven. Dus op Meermond zijn we volop begonnen daarmee. Knotwilgen zijn een karakteristiek onderdeel van het Nederlandse landschap. Meestal worden de wilgen die in rijen staan om en om geknot. Elk jaar groeien er weer ca 2-3 m lange takken (slieten) op en na verloop van tijd ontwikkelt de wilg een karakteristieke knotvorm. In die verbrede kop van de stam die ook vaak deels hol wordt, ontstaat ruimte waar vogels en dieren in nestelen en ook groeien er vele varens en andere plantensoorten in. Het knotten is deels een cultuurtraditie voor nutshout zoals manden vlechten, takken rillen, palen en brandhout. Sommige mensen vinden het verdrietig om de zaag in een boom te zetten. Bij wilgen hoeft dat zeker niet zo te zijn. Een grijze wilg of knotwilg is kenmerkend voor rivier- en beekdalen. Hij groeit in natte grond heel goed. Daarbij kan hij in 60-80 jaar wel 40 m hoog worden en tientallen tonnen zwaar. Omdat hij zo snel groeit stort hij na verloop van tijd onder zijn eigen gewicht in elkaar. Ook is deze soort gewend aan het feit dat door verandering van stroming de hele boom weg kan spoelen. Daar heeft hij en ook de populier op gevonden dat hij makkelijk op elke plek waar hij de grond raakt weer wortels vormt. Daarom kun je ook nieuwe bomen maken door takken gewoon 40-50 cm diep in natte grond te steken. Waar een niet geknotte boom dus maximaal 60-80 jaar oud wordt, is dat heel anders bij een knotwilg. Die kan wel 180-200 jaar oud worden omdat hij door het knotten geen ’overgewicht’ ontwikkeld. Dus knotten verlengt de levensduur en geeft een nieuwe en veilige biotoop aan planten en dieren om te nestelen en te groeien.
Er komen wel 80 soorten wilgen voor in Nederland. Zowel boomvormende soorten zoals de grijze wilg, de kraakwilg en de boswilg als zeer veel struikvormende soorten zoals de geoorde wilg, de katwilg, de waterwilg, de bitterwilg, de kruipwilg en ga zo maar door. Een beetje een probleem is dat alle wilgen met elkaar kunnen kruisen. Van die 80 soorten kun je dus 80 faculteit tussenvormen krijgen. Maar de meest algemene en herkenbare types heb ik hier genoemd. De verschillende types kun je aan de schors of de katjesvorm makkelijk herkennen. De boswilg heeft de mooiste katjes en is de wilg die je in een bloemenwinkel koopt in maart en de katwilg is één van de meest buigzame wilgen waar je levende hutten van kunt bouwen en mee kunt vlechten. Dat hebben we ook gedaan op Meermond.
Waar kunt u zelf aan meedoen?
Elke vrijdag werken we op Meermond of Groenendaal om boompjes te redden en op woensdag in Landgoed Iepenrode of in Vogelenzang. Inmiddels draait de meerbomen.nu campagne op volle toeren. Overal in Nederland en in de regio kun je ook helpen als je je aanmeld bij ’ik doe mee’. Individueel of als groep, eenmalig of structureel. Alles kan. Het is leuk en voldoening scheppend om er samen iets moois van te maken. Voor meer info en om een keer te komen kijken, te helpen of met een vraag: info@stichtingmeergroen.nl .
Franke van der Laan