De zwarte kraai komt uitsluitend voor in West Europa. In Oost Azië en Oost Siberië komt een nauw verwante soort voor. Daartussen van Midden Europa tot Oost Azië leeft de bonte kraai. Deze is in tegenstelling tot de zwarte kraai niet helemaal glanzend zwart maar heeft een grijze rug en buik. In de randgebieden waar zwarte en bonte kraai voorkomen kunnen de soorten kruisen en vruchtbare nakomelingen krijgen. Dus of het aparte soorten zijn, is nog een punt van discussie. Soms komen er invasies voor waarbij er ook bonte kraaien in Nederland te zien zijn. Naast de zwarte kraai komt hier ook algemeen de kauw voor. De zwarte kraai leeft over het algemeen vrij solitair en neemt afstand van menselijke bewoning terwijl de kauw meer in groepen leeft en juist in en om huizen in holen en schoorstenen broedt. De zwarte kraai is 2x zo groot als de kauw. In Nederland komt ook de roek voor die sterk in kolonies broedt en leeft. De 5e kraaiensoort is de raaf en die is weer 2x zo groot als de zwarte kraai. Deze soort was vrijwel uitgeroeid vorige eeuw maar is na herintroductie weer in opmars. De raaf komt nog vooral in Oost en Zuid Nederland voor waar groot wild(kadavers) te vinden zijn.
Bijzonder
Kraaien en ook de zwart kraai zijn boven gemiddeld intelligent in de vogelwereld. Ze kunnen allerlei praktische problemen oplossen en ook vooruit plannen en abstract denken. Zo zijn er kraaien die door hebben dat het openen van noten makkelijk gaat als je ze bij een verkeerlicht op de weg legt. Nadat de auto’s deze hebben kapot gereden, maken ze van de wachttijd gebruik om de gebroken noten op te peuzelen. Kraaien zijn alleseters. Ze foerageren vooral op weilanden, maar zijn ook niet vies van fruit, eieren, kleine vogels en de inhoud van vuilniszakken. Ook met verkeersslachtoffers weten ze goed weg. Sommige kraaien en ook kauwen zijn niet helemaal zwart. Ze hebben meer of minder witte veren. Dat is meestal geen albinisme maar een effect van slechte voeding of een leverziekte waardoor ze te weinig kleurstof aan kunnen maken. Dit heet Leucisme.
Waar
De zwarte kraai is een algemene soort in de Haarlemmermeer.