In de vorige column noemde ik, dat ik nog nooit een vliegenzwam in de polder had gevonden.
Daar kwamen 2 reacties op: een uit Cruquius bij een eik (zie foto) van Janet Bakker, die altijd goed oplet en vaker waarnemingen doorgeeft en een uit Toolenburg, Hoofddorp over een die sinds 2 jaar bij een berk verschijnt.
Bijzonder
De vliegenzwam is een tot de verbeelding sprekende soort, waar omheen talloze feiten en sagen bestaan:
De hoed van de vliegenzwam was een essentieel bestanddeel van heksenbrouwsels.
De kerstman met zijn rood met witte kledij zou het symbool zijn van iemand, die door een vliegenzwammenroes denkt te kunnen vliegen in door rendieren getrokken arrenslee.
Het in melk of suikerwater gedrenkte rode vlies van de hoed van de vliegenzwam was ooit als vliegenverdelgingsmiddel populair.
Linnaeus gaf de vliegenzwam de latijnse soortnaam Amanita muscaria (muscaria= vlieg). 200 jaar later werd uit de vliegenzwam het insecticide iboteninezuur geïsoleerd. Dit zuur wordt door droging omgezet in de stof muscimol, die verantwoordelijk is voor hallucinaties.
Het gebruik van de vliegenzwam was aan de elite van sjamanen en orakels voorbehouden zodat zij hun paranormale gaven konden versterken en als enige in contact met de goden konden treden. Als er onvoldoende paddenstoelen voorhanden waren, werd de urine van de bevoorrechten, die in ruime mate de drogerende reststoffen bevatte, door de minder bedeelden gedronken. De vreemde Engelse uitdrukking „getting pissed” voor in een alcoholroes raken, zou hiermee te maken hebben.
De hoed van de vliegenzwam bevat kleine hoeveelheden muscarine dat pas in veel grotere hoeveelheden dodelijk giftig is. Vergiftigingen met fatale afloop komen dan ook weinig voor.
Waar
De vliegenzwam is een van de paddenstoelensoorten die samenleven met bomen. Ze vormen samen een zogenaamd mycorrhyza: een samenstel van zwamdraden en boomwortels waartussen suikers vanuit de boom en mineralen vanuit de schimmel worden uitgewisseld tot beider voordeel.
De voorkeurswaardplant van de vliegenzwam is de berk, maar ook bij andere bomen waaronder eik, beuk en den komt hij voor.