Augustus is een goede tijd om eens op gallen te letten. Gallen zijn woekeringen op
planten (meestal bomen) die veelal veroorzaakt worden door galwespen. Ze ontstaan
doordat galwespen en hun larven hormonale stoffen uitscheiden, die de plant
aanzetten tot die woekering. Gallen bieden galwespenlarven bescherming en
voedsel. Vooral op eiken komen ze vaak voor. In het Nederlandse gallenboek staan
ruim 1400 soorten. Bekende gallen zijn de lensgal, rode erwtengal, galappel
(eikenblad), de ananasgal (eikenbladknop), de knoppergal (eikels), de knikkergal
(eikentak). Een bekende gal op de roos is de mosgal (tak) en op de iep de knotsgal
(blad).
Dat de natuur altijd in beweging is, bleek vorige week toen we op een eikenboompje
in De Heimanshof naast 4 bekende galsoorten een onbekende soort ontdekten, die
ook niet in het grote gallenboek bleek te staan. Bij nader onderzoek bleek het om de
Ramshoorngal te gaan. Deze soort is in Nederland pas voor het eerst aangetroffen in
2003.
Bijzonder
Plantengallen zijn met een los weefsel gevuld, dat meestal door een verharde laag
omgeven is. Het binnenste bestaat uit olie en eiwitrijke cellen, dat als voedsel dient
voor de in één of meer kamers wonende larven. Als de larve dood gaat, houdt ook de
groei van de gal op. Gallen werden vroeger veel gebruikt voor het maken van looistof
en inkt. Er leven ook veel parasieten van de galwespenlarven in de gal. Dat zijn dus
hyperparasieten: parasieten die op andere parasieten leven. Het geeft wel aan dat
een gal een geliefd plekje is om in op te groeien.
Waar
Geloof het of niet, maar het voorkomen van de Ramshoorngal heeft alles met de
eenwording van Europa te maken. Deze soort komt nl. uit Hongarije. Door het
toegenomen vrachtverkeer sinds de toetreding van Hongarije, is deze soort hier
verzeild geraakt (net als een ander organisme: de kastanjemineermot, die al onze
paardenkastanjes bruin kleurt door alle bladgroen tussen de boven- en onderkant van
het blad weg te eten). Hoewel de ramshoorngal op een gewone zomereik voorkomt,
heeft deze soort in zijn levenscyclus een andere eik nodig: de moseik. Deze moseik
staat ook in De Heimanshof en dat verklaart mede het voorkomen daar. Graag horen
wij van andere vindplaatsen in de Haarlemmermeer.