Hoewel korstmossen op het eerste gezicht plantachtige organismen lijken, zijn ze in werkelijkheid een symbiose van twee typen organismen: een schimmel met een
groenwier of blauwalg. Soms zijn deze zo sterk met elkaar verbonden dat ze zonder
elkaar niet kunnen bestaan. Vermeerdering vindt plaats door sporen die over grote
afstanden door de lucht verspreid worden. Als op de landingsplaats een geschikte alg
wordt gevonden, wordt een nieuwe plant gevormd. Veel korstmossen hebben ook
een vegetatieve wijze van verspreiding, waarbij de schimmel en de algen in
poedervorm of grotere fragmenten samen blijven.
Korstmossen zijn gevoelig voor luchtverontreiniging. Sommige soorten verdwijnen in
gebieden waar de concentratie zwaveldioxide (SO2) hoog is. De aan- of afwezigheid
van korstmossen wordt daarom wel gebruikt als een indicator voor
luchtverontreiniging. Ook in gebieden waar veel ammoniak in de lucht zit verdwijnen
sommige korstmossoorten. Andere soorten groeien echter beter met ammoniak.
Gelukkig zijn de laatste jaren de korstmossen in Nederland en België zich weer aan
het herstellen, doordat de zwaveldioxideuitstoot is verminderd sinds er minder kolen
worden gebruikt.
Bijzonder
Korstmossen zijn een van de weinige organismen die een verblijf van twee weken in
het vacuüm en de extreem sterke UV-straling van het heelal kunnen doorstaan.
Veel korstmossen groeien zeer traag (soms niet meer dan 0,1 mm per jaar), en
daarom vooral op kale rotsen en stenen, waar ze niet door andere planten en
mossen kunnen worden verdrongen. Ze vragen niet veel voedingsstoffen, en kunnen
die vaak halen uit het stof in de lucht. Ook kunnen ze in geval van uitdroging lange
tijd, vaak jarenlang, in een rustfase blijven, en na toevoeging van water weer tot
leven komen.
Waar
In de Haarlemmermeer zou je met het vele auto- en vliegverkeer niet veel bijzondere
korstmossen verwachten. Bij een gedetailleerde inventarisatie op De Heimanshof
werden er toch maar liefst 108 soorten aangetroffen. Vier daarvan zijn zeldzaam tot
zeer zeldzaam in Nederland en twee daarvan (Bolletjes-geleimos zie foto en
Sterretjeskorst) zijn zo zeldzaam dat de op de Rode Lijst van bedreigde (en
beschermde) soorten staan.
Waar te nemen: het hele jaar